Gisteravond was de 6e meet-up van Nederlandstalige Obsidian gebruikers. Net als de editie van afgelopen december vond deze meet-up plaats onder de vlag van de Digitale Fitheid community en de KNVI (Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals).
De vorige keer was ik een van de facilitators, dit keer was de begeleiding in handen van Martijn Aslander en Lykle de Vries. Dat gaf mij gelegenheid meer inhoudelijk mee te doen, en dat was prettig.

Het recept was hetzelfde als wat Marieke van Vliet en ik de vorige keer improviseerden: aanwezigen droegen aan het begin een onderwerp aan, en vervolgens mocht iemand telkens iets kiezen uit de lijst (maar niet het eigen onderwerp). Zo komt een divers lijstje onderwerpen tot stand, en zorg je ervoor dat een bredere groep aan het woord komt.

Iemand vroeg of je Obsidian ook op een USB stick kunt draaien. Dat je je vault op een stick hebt, en dan op systemen waar Obsidian staat die kunt openen inclusief alle plugins etc. Ik stelde voor dat ter plekke te proberen, en het antwoord lijkt ja te zijn. Deed me denken aan de wiki-on-a-stick experimenten die ik lang geleden deed rondom het ‘patchwork portal‘, waarbij wiki’s met een lokale kleine webserver op een stick werden uitgedeeld waar anno 2005 nog geen of heel weinig internet verbinding was.

Ik was zelf benieuwd of mensen n.a.v. de PKM Summit in maart meer zijn gaan doen met de visuele technieken die Zsolt Viczián met zijn Excalidraw plugin toen liet zien. Met name was ik geïnteresseerd in of mensen bestanden tegelijkertijd als tekst en als visueel element gebruiken (hier uitgelegd door Nicole van der Hoeven). Twee deelnemers lieten het e.e.a. zien. Zelf heb ik een sneltoets voor het schakelen tussen tekst en visueel ingesteld, maar dat zag ik hen niet doen. Dat zegt me dat ze die switch weinig maken. Ik zal er zelf eens iets over schrijven in meer detail, met twee recente voorbeelden hoe dat waardevol voor me was en heel prettig en wrijvingsloos voelde.

Maarten den Braber was een van de aanwezigen die liet zien hoe hij bepaalde zaken in zijn workflow automatiseert, vanuit hetzelfde principe dat ik hanteer: geen dingen doen die uniek zijn voor Obsidian, je moet altijd ook met je platte tekst bestanden uit de voeten kunnen. Hij liet de PDF++ plugin zien, en die moet ik zeker eens onderzoeken en vergelijken met hoe ik momenteel Zotero gebruik.

Muhammed Kilic liet zien hoe hij over meerdere apps heen dezelfde tags, links en indexes gebruikt. Hij noemde daarbij hoe ik dat ook doe in mijn hypothes.is annotaties (links naar bestaande notes, taken, tags opnemen waardoor het in Obsidian meteen in context staat), maar liet zien dat hij dat ook in Zotero doet. Dat doe ik niet in mijn annotaties daar, en toen hij het liet zien vroeg ik me af waarom eigenlijk. Ik link wel vanuit Obsidian naar Zotero, maar in mijn annotaties verweef ik in Zotero mijn notes en tags veel minder. Eens over nadenken, en uitproberen.

Tot slot merkte ik dat het in een groepsgesprek als dit lastig is om min of meer standaard ook te laten zien wat je beschrijft. Je moet je dan maar voorstellen wat iemand daadwerkelijk doet, ipv het te zien. Voelen we ons kwetsbaar in het tonen van onze tools en werkwijzen? Het aantal malen dat ‘tell’ ook met ‘show’ werd ondersteund was daardoor beperkt, en dat is jammer vind ik. Voor een volgende keer zou het ook leuk zijn om in plaats van over aspecten te praten eens iets van ieders gehele implementatie te zien, en daar vragen over te stellen.

I topped 1000 annotations in Hypothesis today. That is a year and 9 months after reaching 100 after the first month, or about 45 per month in total. Almost all of them are public annotations (97%).

While I do use it regularly, I don’t use it daily or at high volume. Annotations are automatically added to my local notes through the Hypothesis API, which is where I continue working on them. About the same number of annotations I make directly from my browser to my notes using a markdown webclipper, mostly when I save an entire article. Any annotations of PDFs I do in Zotero, and then there’s the e-book and paper book annotations. So at most a quarter of my annotations is in Hypothes.is.

In my annotations I have become accustomed to referencing existing notes (I have a little hotkey that lets me search and then paste a note title as markdown link in the annotation), using tags, and adding to-do’s that are picked up by my to-do lists. Things I started doing in the first month, like adding webarchive urls as page note, I still routinely do. All good reduction of friction I find.

I made it possible to post a first page annotation to Hypothes.is directly from my feed reader a year ago. While in theory that is very useful, in practice I’ve used it sparingly. Mostly because I have been spending less time inside my feed reader I think.

Many annotations are just basically bookmarking an article with a first remark for curation and being able to find it back in my own terms. While I do return to some of those for more extensive annotation, that is not often. Partly because I may do that in my local notes, partly because as always you encounter more than you can process. I do regularly re-find my annotations in my notes when searching, which is useful, and that sometimes results in revisiting an article for further annotation.

There is some performance effect involved in public annotation I suspect. I annotate mostly in English and am always aware others may read that. Especially criticism brings that awareness. It makes it feel like a form of blogging, but with an even smaller audience than my blog’s.

The social effect I experience of using Hypothes.is is very small. I’m not involved in annotating groups, which undoubtedly would feel different. I have had some conversation resulting from annotation however, which is always fun.

While I am enthusiastic about Hypothes.is as a tool, it hasn’t become a central tool, nor the primary ‘place’ for annotating things. I wonder if that would be different if I was more capable in interacting more with the API (e.g. to send changes or other annotations sources to H.), or if I could run a personal instance of it and federate that.

I started using Hypothes.is after the summer of 2022 because of reading the book Annotation by Kalir and Garcia in the spring of 2022 (although my Hypothesis account already existed).
My perception of annotations has permanently changed because of reading that book. It is now a much more everyday occurrence and practice within my sense making, not just for academic articles or books, and can take different shapes and forms. Just that most of that takes place outside of Hypothes.is.

The innovations in personal knowledge management are sparse and far between, is a phrase that has circulated in my mind the past three weeks. Chris Aldrich in his online presentation at PKM Summit expressed that notion while taking us through an interesting timeline of personal knowledge management related practices. As his talk followed that timeline, it didn’t highlight the key innovations as an overview in itself. I had arranged the session because I wanted to raise awareness that many practices we now associate with 20th century or digital origins, in fact are much older. It’s just that we tend to forget we’re standing on many shoulders, taking a recent highly visible example as original source and our historic horizon. Increased historic awareness is however something different than stating there has been hardly any notable innovation in this space over the course of millennia. Because that leads to things like asking what then are the current adjacent possible innovations, what branches might be developed further?

It all starts with a question I have for Chris however: What are the innovations you were thinking of when you said that?

Below I list some of the things that I think are real innovations in the context of personal knowledge management, in roughly chronological order. This is a list from the top of my head and notes, plus some very brief search on whether what I regard as origin of a practice is actually a more recent incarnation. I have left out most of the things regarding oral traditions, as it is not the context of my practices.

  • Narration, prehistory
  • Songlines, prehistory
  • Writing, ending prehistory
  • Annotation, classical antiquity
  • Loci method, memory palaces, classical antiquity
  • Argument analysis, classical antiquity
  • Tagging, classical antiquity
  • Concept mapping, 3rd century
  • Indexes, Middle Ages
  • Letterpress printing, renaissance
  • Paper notebooks, renaissance
  • Commonplace books, renaissance
  • Singular snippets / slips, 16th century
  • Stammbuch/Album Amicorum, 16th century
  • Pre-printed notebooks, 19th century
  • Argument mapping, 19th century
  • Standard sized index cards, 19th century
  • Sociograms/social graphs, early 20th century
  • Linking, 20th century (predigital and digital)
  • Knowledge graphs, late 20th century (1980s)
  • Digital full text search, late 20th century

Chris, what would be your list of key innovations?


A pkm practitioner working on his notes. Erasmus as painted by Holbein, public domain image.

During the PKM Summit last week I saw Zsolt Viczián do several amazing things with his Excalidraw plugin in Obsidian as part of his visual thinking efforts.
I’m very much a text person, but do recognise the role of visual elements as part of my thinking process. Shifting concepts around, thinking about connections, clustering etc. It engages the spatial parts of the brain, and humans are good at that. As most tools do either one thing or the other, when a tool can do both as just different perspectives on the same thing that draws my attention. It is why I’ve used Tinderbox and e.g. The Brain. Zsolt showed me how Excalidraw in Obsidian can do both too. Any Excalidraw-in-Obsidian image can have a regular note on the other side, and you can switch between them. All this because it’s just one note in markdown with some parts interpreted by Excalidraw and other parts by Obsidian.


A sketch of the elements needed to post my own slidedecks in a nice viewer, now that I’m no longer satisfied with how I’ve ‘brought slides home‘ the past four years.


The same file but now shown as text, where I’ve written a few tasks as part of creating the setup I’ve sketched in the image. Zsolt calls this the backside of the image. I’m more reminded of Tinderbox where you could see something as outline, as timeline, as tree map, as canvas etc. all interchangeable.

Zsolt very much gave me a great nudge to play with this more, and relearn that I do care about visual elements in my notes, and that it’s just that it wasn’t easy enough to build into my routines in making notes.

Afgelopen woensdag nam ik deel aan een RADIO webinar over persoonlijk kennismanagement (pkm). Ik vertelde over hoe ik sinds lange tijd voor mezelf aan PKM doe. Het webinar was getiteld ‘Word PKM kampioen’. Ik begon met te zeggen dat je geen PKM kampioen wordt ten opzichte van anderen, maar ten opzichte van jezelf. Je helpt jezelf sneller te leren en al eerder geformuleerde ideeën en inzichten in te zetten in je werk. Als je het resultaat van iemands PKM-systeem ziet dat al jaren bestaat, is het makkelijk te denken dat zo’n groot construct bouwen voor jezelf niet mogelijk is of te veel tijd kost. Het punt is echter dat geen enkel uitgebreid PKM-systeem op basis van een blauwdruk gebouwd is. Het is ontstaan uit langdurig toepassen van kleine handelingen. Kleine handelingen die al vanaf de eerste keer dat je ze doet waarde hebben voor jezelf. Een lange wandeling is volledig opgebouwd uit eenvoudige voetstappen.

Tijdens het webinar kwamen we net een beetje tijd tekort om dat punt nogmaals aan het eind te maken: klein en makkelijk beginnen is hoe je PKM vanaf het eerste moment waardevol maakt voor jezelf. Die kleine dingen maken je PKM kampioen. Je PKM systeem groeit vanzelf als het voor je leren en kenniswerk nuttig is.

Ik wil twee dingen aanwijzen uit een iets langer lijstje dat ik hieronder noem en waar ik mee had willen eindigen woensdag. Die twee dingen zijn volgens mij vanaf het eerste begin van belang en nut:

  1. Als je iets bewaart, noteer altijd in je eigen woorden waarom je het bewaarde interessant vindt, je eerste associatie of gedachte er bij, wat je er in verrast of aanspreekt. Dit maakt je een curator van informatie i.p.v. een verzamelaar of hoarder, het maakt het verschil tussen informatie-overvloed versus informatie-overload.
  2. Begin als je informatie zoekt altijd in je eigen notities en bewaarde spullen. (Je kunt bovendien in je eigen woorden zoeken, omdat je bij alles een eigen annotatie hebt opgenomen vanwege de actie hierboven.)

Door het eerste methodiekje help je je toekomstige zelf om te snappen wat je in de bewaarde info zag, en hoe die van nut kan zijn. Het tweede methodiekje zorgt dat je ook gebruikt wat je bewaard hebt. Zoals Lykle de Vries bij het webinar zei, het valideert je inspanning om dingen te bewaren.
Dit zijn twee heel praktische dingen die meteen uitvoerbaar zijn.

Het iets langere lijstje met tips bevat ook wat meer abstracte dingen die ook over houding en reflectie op je werkwijzen gaan:

  • Zie PKM als bron van autonomie, en kenniswerk als je ambacht
  • Heb een logische flow als systeem, begin klein
  • Maak toegang op 1 plek met je surprisal als annotatie makkelijk
  • Begin alles met zoeken in je notities, doe denkwerk in je notities
  • Laat structuur ontstaan, als verdienste van je denkwerk
  • Neem de juiste frictie weg
  • Maak delen makkelijk
  • Wees aardig voor je rommelige zelf: het is een feature.

Ter illustratie een paar afbeeldingen van hoe ik dingen die ik bewaar voor mezelf annoteer. Je ziet twee varianten. Er komen voorbeelden uit mijn notitie-tool (Obsidian), en voorbeelden uit de online annotatietool hypothes.is (die uiteindelijk ook automatisch in mijn notitietool terechtkomen). Je ziet hoe ik formuleer waarom ik iets bewaar, en je ziet ook links naar eerdere notities, trefwoorden of namen van auteurs. Die helpen allemaal bij het terugvinden als ik later een gerelateerde vraag heb. Zie ook hoe de omschrijving niet per se betekenis heeft voor iemand anders dan mijzelf. Het zijn mijn duidingen bij iets, en dat maakt het voor mij makkelijker terug te vinden. De P in PKM staat voor persoonlijk immers. Natuurlijk is die eerste annotatie in veel gevallen niet het eindstadium. Daarna volgt nog verwerking en til ik de interessantste dingen uit het bewaarde en maak daar losse notities in mijn eigen woorden van. Maar veel blijft ook gewoon in deze toestand tot ik het een keer vind op basis van een vraag of behoefte. Dat is dan kennelijk het juiste moment om de verdere verwerking van die informatie te doen.

Het hele verhaal dat ik in het webinar vertelde zal ik in een andere blogpost beschrijven.

Bookmarked Timeline of some of the intellectual history of pkm by Chris Aldrich

Today was the first day of the European PKM Summit in the Netherlands. With all the momentum around novel digital tools for thought, I thought it important to also create room for a discussion of the deep history of most of the methods that we are re-implementing in our current crop of tools. Especially since large groups assume there is no such history. At best in tech the origin of PKM like stuff is pinpointed to Vannevar Bush’s Memex. Whereas tagging, commonplacing, index cards all have their centuries or even millennia of history. Chris Aldrich has researched that history in great detail. And as Chris and I know each other through our IndieWeb efforts I reached out to involve him in this personal knowledge management conference.

Here’s a version of the timeline of some of the intellectual history I presented today at the PKM Summit in Utrecht.

Chris Aldrich