De discussie over stikstof en de rol van boeren heeft slechts voor een deel met het wel of niet transparant zijn van cijfers te maken.
Want veel is al transparant. Zoals het landelijk rekenmodel dat gebruikt wordt om stikstofdeposities te bepalen: de code van Aerius is op GitLab beschikbaar. Data wordt gedeeld.
Twee dingen staan voor mij centraal.
Op praktisch niveau speelt een rol dat een rekenmodel niet hetzelfde is als metingen. Net als bij geluidsoverlast en geluidszones wordt er heel weinig echt gemeten, er wordt vooral berekend. Berekeningen zijn geen feiten, het zijn aannames uitgedrukt in cijfers. De cijfers suggereren slechts feitelijkheid, omdat we geleerd hebben getallen serieuzer te nemen dan kwalitatieve aanduidingen als “een beetje” “veel” “meer” of “minder”. Dit leidt al jaren tot frustratie en problemen in de praktijk voor bijvoorbeeld provincies bij vergunningverlening. Dat kom ik in mijn werk vaak tegen. Met een landelijk rekenmodel kun je namelijk niet bepalen wat de daadwerkelijke impact van een lokale puntbron van stikstof is (bijvoorbeeld een fabrieksschoorsteen of een varkensstal), of wat er gebeurt als je die verplaatst dichter of verder af van een natuurgebied. De boeren hebben hier een zeer valide punt. Er is geen reden waarom we niet veel meer in het echt zouden kunnen meten, in plaats van slechts berekenen.
Op strategisch niveau is iets fundamentelers aan de hand. Als je keuzes maakt moet je ook de consequenties van keuzes uitleggen en aanvaarden. Dat doet het Rijk niet. Beperking van de uitstoot betekent namelijk beperking van gedrag. Die beperking wordt niet aanvaardt door het Rijk. Of het nu om boeren gaat, het aantal vluchten op Schiphol, wel of niet Lelystad als extra luchthaven, autorijden, wel of niet een extra Maasvlakte, wel of niet die woonwijk, etc. etc. Het enige wat gebeurde is de belofte van toekomstige verandering van gedrag. Het PAS beloofde toekomstige compensatiemaatregelen zodat alles door kan zoals het al ging. Wel kiezen en reguleren op papier maar niet veranderen in de praktijk, niet kiezen voor wat je dan voortaan laat. Weggepoetst met de hoop op een deus ex machina in de toekomst die het allemaal fixt en moeilijke keuzes nu overbodig maakt.
We kunnen bakkeleien over de cijfers wat we willen, zoals de boeren nu doen met het RIVM. Maar uiteindelijk lost dat niets op, zolang je niet aanvaardt dat kiezen consequenties heeft.
Reposts
Mentions