Per deze maand moet het in alle EU landen mogelijk zijn om digitaal een onderneming op te richten. Nederland is nog lang niet zover, zelfs amper begonnen met de benodigde wetswijzigingen, lees ik bij jurist Ellen Timmer in een blogpost. Daarin wordt ook verwezen naar de Nederlandse notarissen die zeggen per 1 augustus wél klaar te zijn voor wat ze ‘digitaal passeren’ noemen, en een video hebben gemaakt waarin ze denken dat te laten zien.

(link naar de video van de Nederlandse Notarissen op YouTube)

Als ik die video bekijk zie ik niet het digitaal oprichten van een onderneming. Ik zie daarin dat de notaris bereid is om een afspraak met je te maken om een videoconference met je te houden. Het gesprek ten kantore van de notaris is vervangen door een Zoom call en de documenten zijn vervangen door een PDF. Dat is geen digitale transformatie, waarin de mogelijkheden van digitalisering worden gebruikt om de wijze waarop iets tot stand komt vele malen effectiever, sneller en wrijvingslozer te maken, meestal door het proces geheel om te gooien.
De notarissen staat kennelijk alleen voor ogen het digitaal maken van wat papieren artefacten, en een beeldscherm te gebruiken voor het gebruikelijke gesprek, en de rest geheel bij het oude(*) te laten. ‘Passeren’ wordt niet digitaal door er ‘digitaal passeren’ van te maken. Dat is zoals de KvK die je nog altijd formulieren op hun site laat invullen, die je vervolgens moet printen om ze te ondertekenen en per post in te sturen, en dat dan het digitaal doorgeven van wijzigingen noemen. Met digitalisering heeft dat allemaal nauwelijks iets te maken.

Ter vergelijking kun je als niet-ingezetene in Estland, met behulp van je e-residency kaart (de mijne is verlopen) die je identiteit cryptografisch borgt, al sinds 6 jaar in een uurtje of twee (al is de recordtijd 18 minuten) geheel zelfstandig vanuit elke locatie ter wereld en op elk tijdstip een onderneming registreren. De Nederlandse variant kan dat niet, want het moet wel onder kantoortijd van de notaris, en die moet bovendien tijd voor je hebben. Wat er digitaal kan bij de Nederlandse notaris, kan pas nadat ik heb gebeld voor een afspraak zodat ik er over 3 weken terecht kan. (En als de notaris er nog niet is voor je afspraak, word je in een ‘digitale wachtkamer’ geplaatst!) In de tijd die het kost om een notaris te kiezen en daarmee die afspraak te maken ben je in Estland al klaar met het hele proces. Want daar hebben ze het registratieproces wél herontworpen vanuit wat er digitaal mogelijk is.

De uitleg van hoe je in Estland digitaal een bedrijf start wordt dan ook gegeven door de mensen die de overheidswebsite hebben gemaakt, niet door een notaris. En beperkt zich tot het uitleggen welke velden je moet invullen en welke vinkjes je moet zetten.

(link naar een webinar over het digitaal registreren van een bedrijf in Estland

* ‘het oude’ als in de papieren processen gebaseerd op de wet op het Notarisambt van 1842 en de wijzigingen uit 1999.